Gyroporus castaneus - piaskowiec kasztanowaty

SYNONIMY:
Boletus castaneus Bull., Herbier de la France 7: t. 328 (1787)
Suillus castaneus (Bull.) P. Karst., Bidrag till Kännedom av Finlands Natur och Folk 37: 1 (1882)
Leucobolites castaneus (Bull.) Beck, Zeitschrift für Pilzkunde 2 (7): 142 (1923)
Boletus fulvidus Fr., Observationes mycologicae 2: 247 (1818)
Boletus testaceus Pers., Mycologia Europaea 2: 137 (1825)

INNE POLSKIE NAZWY:
grzyb dębowy, grzyb leszczynowy, grzyb piaskowy, podgrzybek, zajęczy grzybek (Berdau 1876); podgrzybek kasztanowaty (Błoński 1890); świniak kasztanowaty (Zaleski 1948);

Cechy makroskopowe

Kapelusz: średnicy od 6 do 12 cm: powierzchnia matowa, sucha, gładka (czasem delikatnie omszona), barwy od kasztanowatej do rdzawobrązowej.

Hymenofor: rurkowy; rurki barwy początkowo białe, z wiekiem żółknące, niekiedy z zielonkawym odcieniem, przy trzonie zatokowato wycięte, stosunkowo mocno zrośnięte z miąższem kapelusza; pory barwy tej samej co rurki, średnicy do 1 mm, po uciśnięciu w zasadzie niezmienne, ewentualnie bardzo lekko ciemniejące.

Trzon: przeważnie cylindryczny, często rozszerzony u podstawy; powierzchnia barwy zbliżonej do kapelusza.

Miąższ: o zapachu i smaku łagodnym i przyjemnym; w trzonie barwy białej, niezmiennej; w młodym wieku jędrny, szybko jednak gąbczasty (z komorami) i łamliwy.

Zarodniki

Wysyp zarodników barwy żółtawej(kremowej lub jasnoochrowej).
Zarodniki elipsoidalne, gładkie, 7-11.5 x 4.5-6 µm.
Wg. W. Wojewody nieco większe; 7-12 x 4,5-6(7).

Gatunki podobne

Gatunek bardzo charakterystyczny, nie sposób go pomylić z drugim gatunkiem z tego rodzju: piaskowcem modrzakiem, który nawet przy lekkim dotknięciu bardzo silnie przebarwia się.

Występowanie

Rośnie od lata do jesieni w lasach liściastych i mieszanych, rzadziej w iglastych. Lubi gleby kwaśne i piaszczyste. Rzadki.
Niektóre żródła podają, że lubi towarzystwo dębów.

W Europie rodzaj ten reprezentują dwa gatunki.

W Puszczy Knyszyńskiej oba te gatunki należą do rzadkich, szczególnie bohater tej strony piaskowiec kasztanowaty. Jego "brat bliźniak" piaskowiec modrzak (Gyroporus cyanescens), wystepuje nieco częściej, ale również nie należy do pospolitych.
Oba gatunki bardzo smaczne, ze względu jednak na rzadkie wystepowanie, nie maja większego znaczenia dla grzybiarzy.

Wartość

Bardzo smaczny grzyb jadalny. Szczególnie polecane są owocniki młodsze, trzon u starych zbyt gąbczasty.

2010.08.11
Około 4.5 km na wschód od Supraśla.
Stary puszczański las mieszany, na ziemi, jeden owocnik.
Stanowisko zgłoszone do Krajowego Rejestru GREJ ID: 170856.

Stanowisko ujęte w pracy zespołowej:
Grzyby Puszczy Knyszyńskiej - Anna Kujawa, Błażej Gierczyk, Mirosław Gryc, Marek Wołkowycki - 2019 rok.
-----------------------------------------------------------------------------------------------

POZOSTAŁE ZGŁOSZENIA DO KRAJOWEGO REJESTRU GRZYBÓW CHRONIONYCH I ZAGROŻONYCH (GREJ):

--------------------------------------------------------------------------------
ID: 146062 z dn. 2009.08.15 (ATPOL: GC-12)
Puszcza Knyszynska, trasa Supraśl-Majówka, około 1.5 km od leśniczówki Krasny Las w kierunku południowo-wschodnim.
Stary las mieszany, na ziemi, dwa owocniki tuż obok siebie.
Publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce.
Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68

Stanowisko ujęte w pracy zespołowej:
Grzyby Puszczy Knyszyńskiej - Anna Kujawa, Błażej Gierczyk, Mirosław Gryc, Marek Wołkowycki - 2019 rok.
--------------------------------------------------------------------------------
ID: 147342 z dn. 2009.09.26 (ATPOL: GC-02)
Woj. podlaskie, gm. Supraśl. Puszcza Knyszyńska, około 5 km. na wschód od Supraśla, okolice Czołnowa.
Stary las iglasty (sosna, świerk), piaszczysta ziemia, pojedyńczy owocnik.
Publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce.
Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68

Stanowisko ujęte w pracy zespołowej:
Grzyby Puszczy Knyszyńskiej - Anna Kujawa, Błażej Gierczyk, Mirosław Gryc, Marek Wołkowycki - 2019 rok.
--------------------------------------------------------------------------------